اندیشکده روسی، برنامه روسیه برای مشارکت راهبردی با پاکستان
به گزارش بلاگ پو، برنامه مسکو برای مناسبات با اسلام آباد در اهداف تاکتیکی و رقابت با واشنگتن خلاصه نمی گردد، بلکه روس ها به دنبال ایجاد مشارکت بلندمدت با پاکستان هستند.
به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، در قرن بیست و یکم، مدار قدرت به تدریج از غرب در حال چرخش به سمت شرق، به خصوص شرق آسیا و شبه قاره هند است. بنابراین تنظیم روابط با کشورهای این مناطق مانند پاکستان، برای افزایش سهم از قدرت دنیای مورد احتیاج است. در این رابطه اندیشکده شورای امور بین الملل روسیه (ریاک) مقاله ای را به قلم الکساندر واروبیِف، کارشناس مطالعات شرق شناسیِ آموزشگاه علوم روسیه منتشر نموده است.
جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال اینستاگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)
واروبیف در این مقاله می نویسد: پاکستان در دهه های اولیه پس از استقلال، با یک انتخاب ژئوپلیتیک، روابط نزدیک نظامی-سیاسی و مالی با ایالات متحده آمریکا را دنبال کرد. همین عامل تا حد زیادی مشخص نماینده روابط مسکو و اسلام آباد در دوره جنگ سرد بود. بدترین دوره از روابط دوجانبه دو کشور مربوط به اولایل دهه 1960 است که هواپیمای شناسایی یو-2 آمریکایی، از خاک پاکستان به پرواز درآمد و بر فراز استان سِوِردلوفسک سرنگون شد. همچنین در طول سال های حضور نیروی شوروی در خاک افغانستان، پاکستان به عنوان سکویی برای آموزش نیروهای ضدشوروی بود.
وی ادامه می دهد: با این حال در دوران جنگ سرد نیز همکاری های سازنده ای بین مسکو و اسلام آباد وجود داشت. محمد ایوب خان، رئیس جمهور پاکستان کوشش کرد تا روابط خود را با مسکو در اواسط دهه 1960 بهبود بخشد. وی دو بار به صورت رسمی به اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سفر کرد و طرف روسی نیز صدها تانک تی-54، 55 به پاکستان تحویل داد. در دهه 1970 نیز زمانی که ذوالفقار علی بوتو در پاکستان قدرت را در دست داشت، متخصصان اتحاد جماهیر شوروی یک مجتمع عظیم متالورژی را در شهر کراچیِ پاکستان احداث کردند که هنوز هم فعال است. روابط تجاری-مالی در دهه سخت 1980 نیز متوقف نشد.
کارشناس روس، تبیین می نماید: در دو دهه گذشته نیز پیش احتیاجهای ظاهری برای تقویت روابط بین روسیه و پاکستان نیز به وجود آمده است، به دلیل اینکه اسلام آباد هم در دستور کار بین المللی خود و هم در حوزه تجارت و سرمایه گذاری، آغاز به گرایش بیشتر به سمت سیاست های ارواسیایی نموده است.
وی می افزاید: این فاکتور را باید در نظر گرفت که هند به عنوان شریک سنتی اتحاد جماهیر شوروی سابق و روسیه در آسیای جنوبی، تمایل بیشتری به همکاری با ایالات متحده آمریکا نشان داده است. دلیل این گرایش نیز نه تنها علاقه دهلی نو به توسعه روابط با واشنگتن است، بلکه برای این کشور حفظ تعادل در روابط با چین لازم است. در سال های اخیر، پکن نفوذ خود را در اوراسیا تا حد زیادی افزایش داده و مناسبات هند و چین بسیار رقابتی شده است. در اکتبر امسال هند و آمریکا توافق نامه مبادله و مشارکت اساسی برای همکاری جغرافیایی را امضا کردند که مناسبات نظامی دهلی نو-واشنگتن را به سطح جدیدی رسانده است.
در این مقاله آمده است: نقش پاکستان نیز به طور قابل توجهی تغییر نموده است. اگر در طی سال های جنگ سرد، اسلام آباد به عنوان مجری سیاست های غربی (آمریکایی) در منطقه تصور می شد، امروز شریک استراتژیک پکن در اوراسیا است. البته روابط تجاری و مالی پاکستان با ایالات متحده آمریکا همچنان قابل توجه است.
واروبیف معتقد است: در روابط کنونی مسکو و اسلام آباد، چندین حوزه همکاریِ امیدوارنماینده قابل تفکیک است که از جمله مهمترین آنها می توان به همکاری های سیاسی-نظامی، تجاری-مالی و همکاری های بشردوستانه اشاره نمود. مورد اخیر چندان در حال گسترش نیست، اما ظرفیت رشد دارد و می تواند در آینده مبنایی برای قدرت نرم فدراسیون روسیه در پاکستان باشد.
وی اضافه می نماید: یک رویداد مهم در توسعه روابط سیاسی-نظامی مسکو و اسلام آباد، امضای توافق نامه همکاری بین دپارتمان های دو کشور در سال 2014 بود. در این توافق نامه، تبادل اطلاعات و تقویت همکاری در زمینه فعالیت های ضدترورریسم پیش بینی شده و فرصت هایی برای تشدید همکاری های نظامی در زمینه های دیگر فراهم شده است.
کارشناس روس، تأکید می نماید: به طور کلی همکاری های دو کشور در زمینه تبادل تجربیات برای مبارزه با تروریسم بسیار کاربردی بوده است. آخرین تمرینات مشترک نیروهای امنیتی روسیه و پاکستان دوستی-2020 در نوامبر امسال نیز با موفقیت خاتمه یافت. این رزمایش های مشترک از سال 2016 به صورت منظم برگزار می گردد. همکاری نظامی در جنبه دیگر خود مانند صادرات تسلیحات روسی به پاکستان، تا به امروز چشمگیری نداشته و چشم انداز همکاری در این بخش زیر سؤال رفته است. اولین تحویل سلاح های روسی به پاکستان طی سال 1996 تا 2004 انجام شد، مسکو حدود 70 بالگرد اِم آی-17 به اسلام آباد ارسال کرد. فروش اسلحه پس از مدت کوتاهی متوقف و در سال 2014 از سر گرفته شد. در سال 2017 روسیه چهار بالگرد تهاجمیِ اِم آی-35 را به پاکستان صادر کرد. از نظر هدف، روسیه علاقه مند به گسترش صادرات تسلیحات خود است، چراکه فروش اسلحه امکان نفوذ سیاسی در کشور خریدار و ایجاد شرایط مساعد تری برای ارتقاء منافع مالی را فراهم می نماید.
وی در ادامه، می نویسد: طرف روس علاقه مند به اجرای پروژه های زیرساختی در خاک پاکستان است. جمعیت پاکستان بیش از 233 میلیون نفر است که رشد آن همچنان ادامه دارد، اما مردم این کشور از نبود زیرساخت های انرژی و حمل و نقل توسعه نیافته رنج می برند. متخصصان روسی تجربه زیادی در اجرای پروژه های عظیم انرژی و زیرساختی دارند. امروز بیشترین علاقه طرف روسی مربوط به به انجام دو پروژه است. اولین مورد نوسازی کارخانه فولاد کراچی است که توسط متخصصان شوروی ساخته شد و مذاکرات درباره احتمال نوسازی آن چندین سال است که ادامه دارد.
واروبیف می افزاید: پروژه دوم احداث خط لوله اصلی گاز شمال-جنوب است. برای این پروژه کنسرسیوم ساخت و ساز با مشارکت روسیه ایجاد شد. اما مشارکت نمایندگان با مشکل روبرو شدند. در خاتمه سال گذشته طرف پاکستانی خواهان حذف شرکت روسی روستخ از کنسرسیوم شد، چراکه این شرکت در معرض خطر تحریم بود. در حال حاضر شرکت متالوژی خط لوله از طرف روسیه به این کنسرسیوم پیوسته است که طرف پاکستانی آن را قانونی شناخته است. با این حال خطرات اجرای پروژه همچنان باقی است. این مورد وجود دارد که شرکت های چینی با لابی خوب خود در پاکستان، به طور فعال در حال رقابت برای جذب قراردادها هستند.
کارشناس روس در خاتمه تأکید می نماید: تمایل طرف روسی برای تنظیم روابط سازنده و سودمند با پاکستان، گاهی به عنوان یک اتحاد تاکتیکی و تمایل برای ایجاد رقابت با واشنگتن درک می گردد. در صورتی که برنامه منظم برای تقویت روابط سیاسی، مالی و انسانی بین مسکو و اسلام آباد، به آنها اجازه خواهد داد تا بر مسائل دهه های گذشته غلبه نمایند و این موضوع نشان می دهد که روسیه برای منافع تاکتیکیِ فوری خود، با پاکستان اتحاد ایجاد نمی نماید، بلکه در حال ایجاد یک سیستم روابط بلند مدتِ مشارکت و تشکیل کمربندی از دوستان و شرکای خود در اوراسیا است.
منبع: خبرگزاری تسنیم